Mont Pelerin Cemiyeti Özel Toplantısı İstanbul'da Yapıldı
Uluslararası bir topluluk olan Mont Pelerin Cemiyeti’nin (Mont Pelerin Society – MPS) Özel Toplantısı, Liberal Düşünce Topluluğu’nun ev sahipliğinde, 30 Eylül - 3 Ekim tarihleri arasında İstanbul’da The Marmara Otel’de gerçekleştirilmiştir (www.mpistanbul.org ). Mont Pelerin Cemiyeti, iktisatçı Prof. Friedrich von Hayek tarafından ilgili akademisyenler ve entelektüeller ile dünyadaki siyasi ve ekonomik sorunları tartışmak ve bunlara serbest piyasa iktisadı çerçevesinde çözümler bularak bütün dünyada bireysel özgürlükleri, sınırlı devleti tesis etmek ve zenginliği arttırmak amacıyla kurulmuştur. (Daha fazla bilgi için www.montpelerin.org ) Bu amaçlarla, Cemiyet, dünya genelinde genel, bölgesel ve özel toplantılar düzenlemektedir. İstanbul buluşması da klasik liberal düşünceyi bölgesel sorunların çözümü için tartışmak ve bunun yanı sıra Balkanlar, Kafkasya, Orta Doğu ve Orta Asya’dan katılımcıları da bir araya getirmek için özel toplantı niteliğinde düzenlenmiştir.
Bu bakımdan, MPS İstanbul buluşması gerek sunumların yüksek kalitesi gerekse dünyanın her yerinden gelen seçkin katılımcılar ile yukarıda belirtilen bölgelerden gelen 100 kişinin katılımı gözönününe alındığında çok başarılı geçmiştir. MPS İstanbul Toplantısına, dünyanın her yerinden toplamda 250’nin üzerinde kişi katılmıştır. Açılış yemeğinde Özgür Toplum Ağı (Network for Free Society – UK) Başkanı Linda Whetstone, MPS’in amaçlarını vurgulayan bir konuşma yapmıştır. Bu amaçlar doğrultusunda MPS’in bazı değerleri empoze etmeye çalışan bir kuruluş olmadığını, onun yerine bazı ilkeler temelinde bir tartışma platformu yaratmaya çalıştığını ifade etmiştir. MPS’in dönem başkanı Prof. Kenneth Minogue, bu toplantının zamanlamasına dikkat çekmiştir. Hem Türkiye’deki demokrasi ve ekonomi alanındaki gelişmelere hem de Ortadoğu’daki gelişmelere işaret ederek “Kemalist, laik ve modern Türkiye’nin” Arap Baharı için model olabileceğini vurgulamıştır. Bunu takiben, LDT’nin kurucularından Prof. Dr. Atilla Yayla konuşmasında, her kültürün ister etnik, ister dinî olsun özgürlüklere yaklaşımında olumlu ve olumsuz nitelikler taşıyabileceğini belirtmiş; bu yüzden, genel evrensel insanî değerleri “Batı’nın değerleri” ve İslam’ı da barış ve zenginlik vaat eden bu değerlere tamamen karşı göstermenin doğru olmayacağını söylemiştir. Yayla konuşmasında son olarak, özgürlük savunucularına her kültürün içindeki özgürlüğü, barışı ve zenginliği destekleyen özellikleri bulup, bunları ortaya çıkarıp, geliştirmeleri gerektiğini tavsiye etti.
Bir sonraki gün, 1 Ekim’de, program “Özgürlük ve Ulus-Devlet” oturumuyla başladı. İngiliz “İktisadi İşler Enstitüsü (Institute of Economic Affairs)”nden Dr. Stephen Davies, “Milliyet, Milliyetçilik ve Özgürlük”, LSE’den Prof. Chandran Kukathas “Özgürlük ve Çeşitlilik Sorunu”, Güney Amerika Serbest Piyasa Vakfı’ndan Leon Louw “Çokuluslu Devletler Kişisel Özgürlükleri Ulus-Devletlerden Daha Çok mu Destekler?” başlıklı sunumlar yaptılar. İsveç Ratio Enstitüsü’nden Prof. Dr. Nils Karlson’un başkanlık yaptığı oturuma Liberty Fund’dan Dr. Douglas den Uyl müzakereci olarak katkıda bulundu. Dr. Davies “milliyet”i kendiliğinden doğan bir kavram olarak değerlendirirken, “milliyetçilik” kavramının ise daha kurucu bir proje olduğunu belirtti. Kukathas çeşitlilik problemini dernek kurma özgürlüğüyle ilişkilendirerek tartıştı, ahlaki ve kültürel çeşitliliğin sınırlanmaması için çoğulcu ve özgürlükçü bir perspektif sundu. Louw ise merkeziyetçi ve adem-i merkezi devletlerdeki demokratik seçim sonuçlarına bakarak ulus-devletlerin sivil özgürlükleri bastırmaya daha eğilimli olduğunu gösterdi.
2. Oturum, Doç. Dr. Bican Şahin ve İsveç’te yazar ve siyasi danışman olan Cumhur Thomas Gür’ün ev sahipliğinde, ABD Beşeri Çalışmalar Enstitüsü’nden (Institute for Humane Studies) Nigel Ashford’un başkanlığında açıldı. Müzakereci olarak Atlas Network’ten Dr Tom Palmer vardı. Gür, “Küreselleşme Çağında Kültür ve Millet” başlıklı konuşmasında yeni kültürler oluşurken modern devletlerin aynı zamanda kollektif yapıları ve millî kavramları devam ettirdiklerini vurguladı. Doç. Dr. Şahin de hoşgörü, özgürlük ve bunların ulus-devletlerde gelişip gelişemeyeceklerini tartıştı.
3. oturum “Ulus-Devletler ve İfade Özgürlüğü” üzerineydi. Bu oturumda Hürriyet Daily News’te köşe yazarı Mustafa Akyol ve ABD Acton Enstitüsü’nden Sam Gregg konuşma yaptılar. Akyol resmi ideoloji üzerine kurulu ulus-devletlerde ifade hürriyetinin durumu üzerine bir perspektif sundu ve Türkiye’deki ifade özgürlüğü ihlallerini tartıştı. Buna bağlı olarak, Dr. Gregg din özgürlüğü ve ulus devletlerde bunun güvence altında olup olmadığına odaklandı. Bu oturuma CATO Enstitüsü’nden Dr. Doug Bandow müzakereci olarak katılırken, Washington DC Heritage Foundation başkanı Dr. Ed Feulner ise oturuma başkanlığı yaptı.
Son gün, yani 3 Ekim, Ulus-Devletlerde Ekonomik Müdahalecilik oturumuyla açıldı. Avustralya’dan Bağımsız Araştırmalar Merkezi’nin (Center for Independent Studies) Başkanı Greg Lindsay oturuma başkanlık yaptı. George Mason Üniversitesi’nden Prof. Peter Boettke, ekonomiye devlet müdahalesinin kaçınılmaz olup olmadığını tartıştı. Hoover Enstitüsü’nden Dr. David Henderson Finansal Krizin kaynağı olarak serbest piyasayı gösteren popüler argümanlar üzerinden giderek krizin sebepleri için popüler alanda farklı bir perspektife ihtiyaç olduğunu vurguladı. Duke Üniversitesi’nden Prof. Timur Kuran Orta Doğu Ekonomilerinde devlet müdahalesi ve İslami Hukuku’nun Rolü üzerine bir konuşma yaptı. Amerikan Reason Vakfı’ndan Orta Doğu’da finans üzerine muhtelif çalışmaları olan Anthony Randazzo da oturumda müzakereci olarak yer aldı.
5. oturum Walter Eucken Enstitüsü’nden Dr. Michael Wohlgemuth ve New Castle Üniversitesi’nden Prof. Dr. James Tooley’nin “Devletin Sınırları” konulu konuşmalarıyla devam etti. Tooley, fakir ülkelerde özel eğitim üzerine yaptığı çalışmasıyla tartışmaya katkı sağladı. Bulgaristan Piyasa Ekonomisi Enstitüsü’nden Dr. Krassen Stanchev de oturuma müzakereci olarak katıldı. Oturum başkanlığını da toplantının bağışçılarından ve destekleyicilerinden birisi olan Ruth ve Lovett Peters Vakfı’ndan Dan Peters yaptı.
MPS’in son oturumu özgürlükleri korumak üzerine kurulduklarını iddia eden uluslarüstü kuruluşların gerçekte bunda başarılı olup olmadıkları üzerineydi. Reason Vakfı’ndan Julian Morris uluslararası hukuk ve özgürlükler üzerine bir sunum yaptı. Merkezi Brüksel’de olan Avrupa Uluslararası Siyaset Ekonomisi Merkezi Başkanı Dr. Razeen Sally, Dünya Ticaret Örgütü’nü, küresel olarak ticareti serbestleştiriyor mu yoksa düzenliyor mu sorusu çerçevesinde ele aldı. Avrupa Parlamentosu Üyesi Daniel Hannan Avrupa Birliği’ni özgürlüklerin koruyucusu olup olmadığını değerlendirdi. Konuşmacılar bu uluslararası kuruluşların bireysel özgürlükleri ve seçme özgürlüğünü koruyucu misyonuna genel olarak şüpheci ve eleştirel bir bakış sergilediler. Prof. Dr. Victoria Curzon Price’ın başkanlık yaptığı oturumda Hollanda Leiden Üniversitesi’nden Dr. Edwin Van der Haar da müzakereci olarak katkıda bulundu.
Mont Pelerin Cemiyeti Özel Toplantısı, tarihî Yıldız Parkı’nda bulunun Dahill İstanbul’da düzenlenen Gala Yemeği ile sona erdi. LDT Yönetim Kurulu Başkanı Doç Dr. Bican Şahin ve LDT Genel Koordinatörü Özlem Çağlar Yılmaz kapanış konuşmaları yaptı. Mısır Demokratik Rüya Vakfı’ndan, aynı zamanda politik aktivist olan Cynthia Farahat ve Suriyeli bir gazeteci olan ve Lübnan’da yaşayan Manar Rachwani de misafir konuşmacı olarak ülkelerinde neler olduğuna açıklık getirirken, ülkelerinde nasıl bir özgürlük, adalet ve barış anlayışı arzu ettiklerine dair sözleriyle organizasyonu tamamladılar.
Program, ayrıca bölgesel işbirlikleri ve yeni fikirler için mükemmel bir fırsat sundu.
Pek çok başka işbirlikleri arasında, toplantıya katılan muhtelif ülkelerden katılımcılar gönüllü olarak biraraya gelip Müslüman Dünya’da klasik liberalizmi benimseyen fikir adamlarını ve entellektüel girişimcileri desteklemek ve teşvik etmek amacıyla İstanbul Özgürlük Ağı (İstanbul Network for Liberty) isimli bir platformun kurulmasına önayak olmuştur.